Niech smarowanie nie kojarzy się tylko z wręczaniem łapówek. Smarowanie to przede wszystkim czynność, mająca doprowadzić do zmniejszenia tarcia między różnymi elementami. Wyjaśniam więc czym i jak smarować.
Na początek, słowem wstępu, wyjaśniam że smarologia stosowana to nauka bardzo obszerna. Smary stosuje się w przemyśle, mechanice zwykłej i precyzyjnej, motoryzacji, sporcie i wielu innych dziedzinach. Liczba dostępnych środków smarujących jest ogromna, więc siłą rzeczy mogę tu wspomnieć o tych najpopularniejszych, o najbardziej uniwersalnym zastosowaniu.
Jak działają smary?
Wnikają między dwa elementy poruszające się względem siebie i tworzą warstwę poślizgową ułatwiającą ruch i zmniejszającą tarcie. Dzięki smarowi ruch zachodzi bez zakłóceń, a elementy nie niszczą się w efekcie ścierania. Dodatkowo smar ogranicza nagrzewanie się materiałów. Pewne smary mają też działanie antykorozyjne.
Oferowane są środki smarujące w formie półpłynnej (smary, pasty), płynu (oleje), a także środku smarujące w aerozolu. Są wzbogacane różnymi dodatkami – teflonem, dwusiarczkiem molibdenu, pyłem grafitowym, proszkiem miedziowym. Zaletą smarów jest to, że w przeciwieństwie do olejów nie mają tendencji do wyciekania.
Oleje, stosuje się głównie do urządzeń, których elementy pracują na wysokich obrotach i są poddawane działaniu wysokiej temperatury. Nic dziwnego, że są niezbędne w silnikach samochodowych.
Gęstość środka smarującego powinno się dobierać pod kątem obciążeń działających między elementami i szybkości, z jaką te elementy wzajemnie się przesuwają. Tam więc gdzie siła tarcia jest duża, a prędkość mała – lepsze są smary, a tam, gdzie siła jest niewielka, a prędkość wysoka – na przykład smarowidła w aerozolu.
Najpopularniejsze smary
Najpopularniejszym smarem jest towot – smar mineralny z dodatkiem mydła wapiennego, jako zagęszczacza. Ta gęsta pasta bywa używana do łożysk, zawiasów, do maszyn pracujących w temperaturze nie wyższej niż 60oC. Towot jest wodoodporny.
Współcześnie sprzedawane towoty to nowoczesne smary litowe. Używa się ich do łożysk, przekładni, zębatek. Mogą być aplikowane smarownicami ręcznymi lub pneumatycznymi. Smary takie są odporne na wodę i temperaturę dochodzącą do 130oC.
Smary litowe mogą być wzbogacone dwusiarczkiem molibdenu. Noszą wtedy nazwę smarów molibdenowych. Mają zdolność niwelowania drgań. Stosowane więc bywają między innymi do sprężyn.
W domowym warsztacie warto mieć smar silikonowy. To produkt uniwersalny. Nadaje się nie tylko do metalu, ale przede wszystkim do tworzyw sztucznych lub gumy. Ma dużą odporność na wodę. Nadaje się do zabezpieczania różnego rodzaju uszczelek lub oringów. Jeśli zamierzacie nasmarować zamek, kłódkę, zawiasy, maszynę, a nawet broń palną – najlepiej do tego użyć smarów aerozolowych. Może to być na przykład olej silikonowy w sprayu. Podobnie jak smar silikonowy, bywa używany zarówno do mechanizmów metalowych, jak i tworzyw sztucznych, gumy, skóry.
Warty polecenia jest najsłynniejszy smar aerozolowy, czyli WD40. Ma on szereg dodatkowych zalet. Można nim usuwać delikatne naloty z rdzy lub także pozbyć się kamienia z baterii łazienkowych i kuchennych. Chroni on przed czynnikami atmosferycznymi i korozją.
Olej penetrujący w sprayu (np. Penetrator) ma dodatek środka poślizgowego. Służy więc, podobnie jak WD40 także do rozdzielania zardzewiałych lub zapieczonych elementów – zamków, nakrętek, śrub, kłódek. Ma w składzie dodatki antykorozyjne.
Innym smarowidłem w sprayu jest oliwa wazelinowa. Używa się jej do smarowania elementów precyzyjnych. Można nią nawet zabezpieczać skórę naturalną, bo potrafi chronić podłoże przed wilgocią.
Jest też wazelina techniczna w formie pasty. Nadaje się do elementów poddawanych niedużym obciążeniom. Warto ją więc polecić do ceramiki lub tworzyw sztucznych. Na krótki czas tworzy też powłokę antykorozyjną.
Do prac w wysokiej temperaturze, takiej, która może osiągać nawet 1200oC przeznaczone są smary miedziowe. Mają też właściwości antykorozyjne. Rzadko jednak znajdują zastosowanie w warunkach domowych. To produkty do zastosowań przemysłowych.
Smar grafitowy lub glinowy warto zarekomendować do zastosowania w urządzeniach pracujących na zewnątrz domu – zawiasów od furtek, zamków, huśtawek. Jest on bowiem wytrzymały na czynniki atmosferyczne, duże obciążenia i zanieczyszczenia. Z tego powodu używa się go też do zabezpieczenia elementów pojazdów mechanicznych, od strony podwozia. Smary grafitowe mają przy tym odporność na bardzo wysoką temperaturę – do 1500oC.
Smar teflonowy jest wskazany do elementów pracujących w środowisku zapylonym lub miejsc narażonych na zabrudzenie tłuszczami.
Do łańcuchów rowerowych polecane są tak zwane smary ceramiczne w sprayu. Mają dużą przyczepność do podłożą i przez długi czas zachowują swoje właściwości. Nie zawierają metali ani olejów mineralnych. Łańcuchy pracujące na wyższych obrotach, na przykład te do pilarek lepiej jest smarować specjalnie do tego przeznaczonymi olejami, zwłaszcza, że zawierają one dodatki antykorozyjne.
Paweł
Wybór smarów na rynku jest ogromny, generalnie wiele osób rekomenduje wd-40 ale nie jestem jego entuzjastą. U mnie znacznie lepiej sprawdził się Svitol, jest równie uniwersalny, a przy tym szalenie wydajny. Cenowo może nie jest najtańszy ale na muntech24 zawsze da się go dostać w znacznie korzystniejszej cenie niż w innych sklepach. Zresztą zawsze jak się trochę poszpera to się trafi cenową okazję – bez względu na to, o jaki produkt chodzi.