Jak nadać nową wartość przedmiotom, które już ją utraciły i właściwie skazaliśmy je już na wyrzucenie na śmietnik? Zobaczmy, jak wiele przedmiotów i materiałów da się wykorzystać ponownie?
Ogromne zalewające świat ilości odpadów to jedno z większych wyzwań współczesnej cywilizacji. Mimo prób wdrożenia recyclingu, czyli odzyskiwania z odpadów surowców nadających się do ponownego przetworzenia, nadal sobie z nimi nie radzimy. A może by tak części z nich nie wyrzucać tylko zagospodarowywać je we własnym zakresie? Nadanie odpadom nowych wartości to z kolei domena upcyclingu. Kreatywne wykorzystanie zużytych rzeczy nie jest jednak wcale tak łatwe. Przetworzenie zniszczonego przedmiotu na użyteczny wymaga pomysłowości, ale często też odwagi w jego używaniu.
Upcycling – jaką wartość mają śmieci
Upcykling to forma przetwarzania wtórnego odpadów, w wyniku którego powstają produkty o wartości wyższej niż surowce, jakie można byłoby uzyskać z ich przetworzenia. Co to oznacza? Zniszczony metalowy garnek wart jest tyle, co cena skupu złomu np. 5 zł. Doniczka lub wazon kosztuje kilkadziesiąt złotych – różnica to zysk materialny otrzymany w wyniku przetworzenia starego garnka na użyteczny przedmiot. Ale nadawanie śmietnikowym rzeczom nowego życia ma również inny walor – to styl życia wpisujący się w filozofię zrównoważonego rozwoju, która każe ograniczać konsumpcję i czerpać zadowolenie z powściągliwości w produkcji odpadów. Upcycling wpisuje się też w jeden z modnych trendów wnętrzarskich wabi-sabi, w którym stare zniszczone przedmioty mają wysoką wartość estetyczną nawet bez odnawiania ich i nadawania im nowego wizerunku.
Upcycling – domena artystycznej twórczości
O tym, że możliwe jest przetworzenie odpadków w dzieło sztuki, możemy się przekonać oglądając dokonania współczesnych artystów, którzy z odpadków uczynili tworzywo swojej twórczości. Znani „upcykliści” tacy jak Valeria Burgoa, Shinique Smith, Pascale Marthine Tayou czy Francesca Pasquali sięgają po słomki do napojów, szmaty, torebki po herbacie ekspresowej, foliowe torebki, przetwarzając je w artystyczne instalacje. Dzieła „upcyklistów” można traktować również jako artystyczny wyraz protestu przeciw niszczeniu cywilizacji konsumpcjonistycznym stylem życie i wezwanie do jego zmiany. Grupa artystyczna WE MAKE CARPETS (Robimy dywany) zasłynęła z kolei z tkania dywanów z przedmiotów codziennego użytku takich jak plastikowe naczynia i sztućce – to również przewrotny głos w sprawie kosztownego prestiżu, jaki uzyskuje się za sprawą współczesnej konsumpcji.
Upcycling w ofercie producentów i domowym sposobem
Pojawiło się też wiele firm produkując przedmioty z surowców śmietnikowych. Jako tworzywo sięgają oni po odpady budowlane takie jak resztki drewna, płyt pilśniowych czy metalu, przemysłowe naczynia i opakowania takie jak palety, skrzynki czy opakowania po chemicznych środkach, stare liny i kable przemysłowe, zużyte artykuły hydrauliczne, tkaniny z demobilu wojskowego, żeglarskiego itp. Wytwarza się z nich meble, lampy, torby, naczynia itp. Po tym, jakie zyskują one ceny, możemy zobaczyć, co to znaczy „zwiększenie wartości przedmiotu w wyniku „upcyclingu”. Ze względu na swoje pochodzenie przedmioty te reklamowane są jako niezwykle trwałe i wytrzymałe. Nic dziwnego, jak torba wytrzyma większe ciężary od tej zrobionej z tkaniny spadochronowej? A z czym porównać wytrzymałość łóżka z palet, które musiały udźwignąć wielokilogramowe ładunki? Wiele z takich elementów możemy uzyskać domowym sposobem, zobaczmy na jakie pomysły wpadali inni.
Hania