Wiertła i wiercenie – co do czego

Najważniejsze, żeby mieć dobrą wiertarkę lub młotowiertarkę. Ale i dobór wierteł jest istotną kwestią. Postaram się podpowiedzieć wam, które wiertła do czego są najlepsze. Niech jednak to będą wiertła renomowanych producentów, a nie tajwańska lub chińska tandeta.

Przede wszystkim podstawowa informacja, może oczywista, ale ważna. Do zwykłych wiertarek udarowych wybieramy wiertła tradycyjne – walcowane, których uchwyt ma przekrój okrągły i średnicę 13 mm. Do młotowiertarek nadają się różnego typu wiertła systemu SDS. 

Wiertła do betonu, płytek, cegieł…

Gdy chcecie wiercić w twardych materiałach – cegłach, betonie komórkowym, pustakach, płytkach ceramicznych lub nawet w betonie – potrzebne będą wiertła do betonu lub wiertła uniwersalne. Do takich materiałów zdecydowanie polecam młotowiertarkę. Udar pneumatyczny jest zdecydowanie bardziej wydajny niż tradycyjny udar pobijakowy, jakim dysponują normalne wiertarki. Ze zwykłą wiertarką nawet nie ma co próbować wiercić w betonie lub silikatach.

Pamiętajcie jednak, że w materiałach kruchych nie wierci się z włączonym udarem. Podobnie wtedy, gdy materiał jest delikatny – na przykład są to cienkie płytki ceramiczne. Udar włącza się tylko przed wierceniem w twardych, mocnych materiałach – cegłach, betonie, twardych bloczkach. Udarowe wiercenie prowadźcie na wolniejszych obrotach (pierwszy bieg).

Ale wracając do wierteł – te do betonu, cegieł itp. są produkowane ze stali narzędziowej. Na szczycie mają wlutowane ostrze, które wystaje trochę na boki. Mają one najczęściej dwie krawędzie tnące. Średnica wierteł do betonu wynosi od 3 do 25 mm, a długość dochodzi do 600 mm.

Jak wiercić?

A teraz garść rad dotyczących samego wiercenia. Pamiętajcie, że wyjmując wiertło z otworu nie załącza się biegu wstecznego. To błąd powodujący niszczenie wierteł. Bieg wsteczny wykorzystuje się wyłącznie przy wykręcaniu wiertarką śrub, gdy zamiast wiertła zamocowaliśmy w uchwycie bit, czyli końcówkę wkręcającą.

Jeżeli do wiercenia używacie młotowiertarki i załączycie udar, nie napierajcie na nią z dużą siłą, tak jak przy używaniu zwykłej wiertarki udarowej. Udar w młotowiertarce nie wymaga tego i, co więcej, łatwo w ten sposób uszkodzić wiertło. Nacisk na narzędzie musi być minimalny.

Pamiętajcie ponadto, aby biegów nie zmieniać, gdy wiertarka pracuje. Trzeba tego dokonywać przy zatrzymanym silniku. Przed wierceniem trzeba też nastawić wstępną prędkość obrotową. Im mniejsza jest średnica wybranego wiertła, tym większą prędkość wstępną można ustawić.

Jeśli używacie swoich narzędzi do celów amatorskich, a tak zakładam, wtedy nie będą wam potrzebne wiertła specjalistyczne – jak choćby korony wiertnicze do wycinania w murach gniazd o dużej średnicy.

Wiertła do drewna

Do drewna i rozmaitych materiałów drewnopochodnych (płyty OSB, sklejka, płyty MDF, HDF, MFP itp) stosujcie wiertła do drewna. Do wiercenia w tych materiałach wystarczy zwykła wiertarka, więc potrzebne są też wiertła o walcowanym uchwycie, a nie SDS.

Kupcie zestaw kilku-kilkunastu wierteł do drewna, wyposażonych w szpic centrujący. Możecie też dokupić sednik, czyli rodzaj frezu na uchwycie do wiertarki. Pozwala on na wiercenie otworów o większej średnicy niż najgrubsze nawet wiertła. Sednikiem uda się też zrobić szerokie gniazda w drewnie, nie przechodzące na wylot. Są one często wykonywane na przykład do montażu zawiasów. Najszersze otwory wykonuje się otwornicami. To specyficzny rodzaj wierteł. Budową przypominają bardziej cylindryczny brzeszczot. Otwornice o różnych średnicach sprzedawane są w zestawie z głowicą, do której są podczepiane. Głowica jest natomiast łączona z wiertarką, dzięki walcowanemu uchwytowi, takiemu samemu jaki mają wiertła. Do wykonywania głębokich otworów warto użyć świdrów. Ich konstrukcja umożliwia wyrzucanie na zewnątrz wiórów powstających w trakcie wiercenia.

Na koniec rada – w drewnie i materiałach drewnopochodnych wierci się na wysokich obrotach (bieg drugi). Jeśli chcecie uniknąć wystrzępienia materiału wokół otworu, wierćcie przez cienkie listewki z obu stron zamocowane do materiału za pomocą ścisków stolarskich. Czasem wystarczy z dwóch stron nakleić mocną taśmę klejącą, na przykład słynną szarą taśmę.

Jeśli obawiacie się, że wiertło może spowodować rozłupanie drewna wzdłuż słojów, wtedy najlepszym, co możecie zrobić to wykonać najpierw otwór najcieńszym wiertłem z zestawu, a później poszerzyć go wiertłem o docelowej średnicy.

Wiertła do metalu i tworzyw sztucznych

Metal i tworzywa sztuczne wymagają zastosowania wierteł do metalu. To wiertła ze stali HSS. Najlepsze z nich mają ostrza z węglików spiekanych. Najdroższe są wiertła szlifowane, przynajmniej w części roboczej i powlekane azotkiem tytanu.  Najtańsze – to wiertła walcowane. Do stali kwasoodpornej i innych jej szlachetnych odmian polecane są wiertła o oznaczeniu HSS Co, a do metali kolorowych – HSS R.

Przy wierceniu w metalu lub tworzywach sztucznych udar oczywiście nie jest potrzebny. A skoro wierci się bezudarowo wystarczy wiertarka zamiast młotowiertarki i zwykłe wiertła zamiast SDS. W sprzedaży są zestawy wierteł do metalu o różnych długościach i średnicach. W metalu i tworzywach wierci się na małych obrotach.

I jeszcze jedna podpowiedź, dotycząca wiercenia w różnych materiałach: nie bójcie się ogranicznika głębokości. To metalowy pręt z podziałką, który mocuje się równolegle do wiertarki, zazwyczaj z boku jej dodatkowej rękojeści. Dzięki niemu wiertło nie zagłębi się w materiale bardziej niż chcemy. Ogranicznik to przydatny gadżet, gdy musicie wywiercić wiele otworów o jednakowej głębokości.

Marcin