Nadchodzi maj – warto przypomnieć sobie o krzewie, który był stałym elementem ogrodów naszych babć – ceniono go za walory lecznicze kwiatów i owoców. Jednak bez czarny jest godny uprawy także ze względu na jego urodę – niektóre odmiany są naprawdę piękne!
Dzisiaj w każdym ogrodzie królują hortensje, azalie oraz rododendrony i chociaż są naprawdę piękne, to przyznajcie, jesteśmy już nimi nieco znudzeni. Dlatego nie zapominajmy o tych krzewach, które zadomowiły się u nas od dawna. Z pewnością należy do nich bez czarny. Warto, by nieco zapomniany powrócił do naszych ogrodów. Niektóre jego odmiany są na tyle efektowne, że mogą śmiało stawić czoła urodzie krzewów ozdobnych. Dodatkową ich zaletą jest łatwość w uprawie – bez czarny nie należy do gatunków wymagających od nas szczególnego zaangażowania.
Efektowny bez czarny
Może osiągać wysokość od 3 do 6 m. Charakteryzuje go szeroki, kulisty pokrój i gęsto osadzone, duże, ciemnozielone z wierzchu, a od spodu jaśniejsze liście złożone najczęściej z pięciu podłużnie jajowatych listków o ząbkowanych brzegach. Bez czarny jest szczególnie dekoracyjny w maju i czerwcu, kiedy to jego ozdobą są drobne, białe lub kremowe kwiaty, zebrane w efektowne płaskie baldachogrona o średnicy do 25 cm. Jeśli zależy nam na jego walorach ozdobnych, warto posadzić odmiany o barwnych liściach, których kwiaty i owoce mają takie same zalety zdrowotne, jak odmiany o liściach zielonych. Piękne ciemnopurpurowe liście i atrakcyjne różowe kwiaty ma na przykład odmiana ‘Black Beauty‘. W lipcu oraz sierpniu dojrzewają niewielkie, błyszczące, ciemnopurpurowe, niemal czarne owoce. Późną jesienią zwisające grona to ważne źródło pokarmu dla ptaków.
Bez czarny – wymagania niewygórowane
Bez czarny to doskonała roślina dla początkujących ogrodników. Ma niewielkie wymagania glebowe, ale preferuje podłoże próchnicze, zasobne w wapń i azot. Najpiękniejszy wyrośnie na podłożu wilgotnym oraz dobrze nasłonecznionym lub delikatnie zacienionym. Bez czarny jest bardzo wytrzymały na zanieczyszczenia powietrza, za to źle znosi przesadzanie, warto więc przemyśleć jego usytuowanie w ogrodzie. Jest w pełni mrozoodporny, jednak niektóre odmiany mogą przemarzać w chłodniejszych rejonach kraju – warto więc na zimę je ochronić.
Bez czarny właściwości lecznicze
To krzew zaliczany do najstarszych roślin leczniczych. W kwiatach bzu czarnego znajdziemy flawonoidy, kwasy organiczne i polifenolowe, olejki eteryczne, związki aminowe, garbniki, saponiny i związki mineralne takie jak wapń, sód, potas, żelazo i glin. Wysuszone wykazują działanie napotne i moczopędne. Naparu z nich używa się również jako środka wykrztuśnego. Jest niezastąpiony przy przeziębieniach, grypie, katarze, kaszlu. Owoce zawierają przede wszystkim antocyjany i witaminy: A, B, B1, B2, C i J. Są w nich również pektyny, garbniki, sole mineralne, olejki eteryczne, żywice, woski, liczne rodzaje kwasów organicznych, enzymy oraz związki o charakterze hormonów płciowych. Bez czarny plasuje się w czołówce najbogatszych naturalnych źródeł antocyjanów. Pamiętajmy, by nie spożywać świeżej rośliny. We wszystkich jej częściach występuje glikozyd sambunigryna, powodujący uczucie słabości i wymioty. Toksyczny związek rozkłada się podczas suszenia i gotowania.
Ania